In tijden van de coronapandemie zijn ondernemers genoodzaakt geweest om hun activiteiten te staken. Bij ondernemers kruipt vaak het bloed waar het niet gaan kan. Niet zelden gaan ondernemers op zoek naar andersoortige activisten om hun in hun inkomensbehoefte te voorzien. Wanneer de activiteiten van een onderneming worden gestaakt, moet vaak een boekwinst in aanmerking worden genomen. Wat zijn hiervan de fiscale gevolgen en kun je daar iets tegen doen?

Het vormen van een herinvesteringsreserve

Wanneer een bedrijfsmiddel wordt vervreemd en een boekwinst wordt behaald, kan een herinvesteringsreserve worden gevormd. Voorwaarde is echter wel dat op balansdatum een herinvesteringsvoornemen aanwezig is. Per saldo leidt de vorming van een herinvesteringsreserve tot uitstel van belastingheffing. Wanneer wordt geherinvesteerd in een nieuw bedrijfsmiddel wordt deze herinvesteringsreserve afgeboekt op de aanschafprijs van dat bedrijfsmiddel.

Bij toepassing van de herinvesteringsreserve wordt een onderscheid gemaakt tussen niet-duurzame bedrijfsmiddelen (afschrijven in minder dan 10 jaar) en duurzame bedrijfsmiddelen (afschrijven in 10 jaar of meer). Een herinvesteringsreserve gevormd naar aanleiding van een vervreemding van niet-duurzame bedrijfsmiddelen moet worden afgeboekt op elk nieuw niet-duurzaam bedrijfsmiddel dat op dat moment wordt aangeschaft, ongeacht de economische functie. Daarnaast mag het niet worden afgeboekt op de aanschafkosten van een duurzaam bedrijfsmiddel. Dit is om de uitstel van belastingheffing over een te lange periode te voorkomen.

Wanneer een herinvesteringsreserve wordt gevormd bij de vervreemding van een duurzaam bedrijfsmiddel dan ligt dit anders.  Hier is dan meer keuzevrijheid. Per aanschaf van een niet-duurzaam bedrijfsmiddel mag worden gekozen of de herinvesteringsreserve al dan niet wordt aangewend. Echter wanneer een bedrijfsmiddel wordt aangeschaft, welke dezelfde economische functie heeft als het vervreemde bedrijfsmiddel, moet de herinvesteringsreserve worden aangewend. Zie met betrekking tot de herinvesteringsreserve en de aankoop van vastgoed nog de uitspraak van Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 12 januari 2021 (gepubliceerd 22 januari 2021), ECLI:NL:GHARL:2021:234, 19/01175.

Eventueel kunnen ook de ruilarresten worden toegepast. Belangrijk verschil tussen de ruilarresten en de herinvesteringsreserve is voornamelijk dat de ruilarresten kunnen worden toegepast op elke soort activa, waaronder voorraden. De herinvesteringsreserve kan alleen worden toegepast op bedrijfsmiddelen. Daarbij geldt bij de ruilarresten de strikte voorwaarde van eenzelfde functie van het oude en het nieuwe activum.

Staking onderneming en uitstel belastingheffing

Bij een staking van IB-onderneming kan over de gerealiseerde stakingswinst geen herinvesteringsreserve worden gevormd.  Daarnaast valt de reeds gevormde herinvesteringsreserve vrij ten gunste van de fiscale winst. Hierbij wordt aangesloten bij de objectieve onderneming. Het feit dat het subject (de belastingplichtige) andere ondernemersactiviteiten voorzet doet hier niets aan af.

Hoe kan afrekening worden voorkomen?

Zoals aangegeven kan bij staking van de onderneming de herinvesteringsreserve niet worden toegepast. Echter art. 3.64 Wet IB biedt hierin nog wel een uitweg. Op grond van dit artikel wordt op verzoek de winst die is toe te rekenen aan bedrijfsmiddelen en aan herinvesteringsreserves, afzonderlijk bepaald en behandeld als te reserveren inkomen. Hierbij moet aannemelijk worden gemaakt dat het geconserveerde inkomen, in het jaar van staking, dan wel binnen 12 maanden geherinvesteerd wordt in een onderneming waaruit de belastingplichtige winst geniet. De systematiek is vervolgens vergelijkbaar met de werking van de herinvesteringsreserve. De conserverende aanslag wordt bij een tijdige herinvestering vervolgens dienovereenkomstig verminderd.

De hiervoor genoemde termijn van 12 maanden kan daarbij worden verlengd:

• Als in verband met de aard van de aanschaf of voort te brengen bedrijfsmiddelen, voor de herinvestering een langer tijdvak is vereist, of
• Indien de voorgenomen herinvestering door bijzondere omstandigheden is vertraagd.

Om gebruik te kunnen maken van deze langere termijn moet een verzoek worden gedaan bij de belastinginspecteur. Deze beslist hierop bij een voor bezwaar vatbare beschikking.

Tot slot

Heeft u cliënten waarbij de hiervoor beschreven problematiek mogelijk speelt, dan kunt u met mij contact opnemen om te kijken naar mogelijke oplossingen.